Historia kościoła, parafii, patron i proboszczowie

 

a. Kościół

b. Patron parafii – św. Józef Oblubieniec

c. Parafia

d. Poprzedni proboszczowie

 

a. Kościół

Kościół Św. Józefa budowany był w latach 1958 - 1963 według projektu architekta inż. Stefana Modrzejewskiego z Bydgoszczy. Realizacją projektu zajął się inż. Edmund Płocki z Torunia. W oficjalnych pismach pojawia się nazwisko inż. Edmunda Płockiego jako projektodawcy, ale jest to swego rodzaju kamuflaż ze względów politycznych. Inż. Stefan Modrzejewski piastował wówczas urząd architekta wojewódzkiego w Bydgoszczy i zmuszony był ukrywać autorstwo swego projektu przed władzami centralnymi w Warszawie, ponieważ zalecały one utrudnianie budowy kościołów.

W wigilię Bożego Narodzenia 1963 r. kościół otwarto dla wiernych. Był on już ukończony dużo wcześniej, bo w grudniu 1961 roku, ale ówczesne władze przez dwa lata zwlekały z wydaniem pozwolenia na jego otwarcie. Konsekracji kościoła św. Józefa dokonał ks. biskup Kazimierz Kowalski 14 czerwca 1964 roku.

Pod względem architektonicznym - jak pisze historyk sztuki, redemptorysta o. Mieczysław Witalis - toruński kościół należy stylistycznie do kierunku zwanego konstruktywizmem (polega on m.in. na budowaniu hal przy pomocy konstrukcji żelbetowych, co uwalnia architekta od ograniczeń, jakie stwarzało użycie wyłącznie cegły lub kamienia). Przykładem najbardziej reprezentatywnym dla tego kierunku są kościoły braci A. I G. Perret we Francji, w Polsce zaś m.in. kościoły: w Borku Fałęckim w Krakowie, czy Serca Jezusa w Tarnowie.

Kościół św. Józefa w Toruniu, mimo że powstał znacznie później niż wspomniane wyżej, posiada więcej niż one odwołań do dawnych stylów architektonicznych, i tak np. kasetonowe sklepienia, stropy i konchowa nisza prezbiterium nawiązują do renesansu czy klasycyzmu, podczas gdy bryła zewnętrzna posiada wyraźne reminiscencje gotyckie (szczyt fasady, jakże podobny do zrekonstruowanej po wojnie fasady katedry św. Jana w Warszawie, boczne "ganki" w strefie dachu przypominają trójkątne szczyty gdańskich czy toruńskich średniowiecznych kamieniczek, ustawionych szeregiem wzdłuż ulic).

Architektura kościoła nawiązuje nie tylko do dawnej architektury ale i do stylu budownictwa charakterystycznego dla Polski północnej: wspomnieliśmy już o zębatym zwieńczeniu bocznych zewnętrznych elewacji w duchu uliczek miast północnych, podobnie we wnętrzu mamy do czynienia z dwoma rozwiązaniami typu północnego: kościół, w zasadzie pięcionawowy, oświetlony jest oknami z naw bocznych, czyli zbliża się do rozwiązań tzw. halowych, stosowanych w budownictwie raczej na północy; w rejonach południowych przeważało bazylikowe rozwiązanie wnętrza, tzn. nawy boczne były niższe, a nad nimi znajdowały się okna oświetlające bezpośrednio nawę główną, w konsekwencji wyższą. Dwie najbardziej zewnętrzne nawy kościoła toruńskiego przedzielone są na pewnej wysokości balkonem obiegającym całe wnętrze. Jest to tradycja protestancka spotykana tam, gdzie bodaj przejściowo docierały wpływy niemieckie.

Wystrój wnętrza kościoła realizowano powoli. 1 maja roku milenijnego (1966 r.) ukończono prezbiterium i odsłonięto centralną figurę patrona kościoła - św. Józefa. Jest ona dziełem artysty - rzeźbiarza Bronisława Chromego z Krakowa. Zdaniem kronikarza, figura od początku wywoływała kontrowersyjne opinie. Trzeba jednak obiektywnie stwierdzić, że całe prezbiterium z granitową posadzką i ołtarzem oraz surową kamienną wykładziną ścian i mozaikowym sklepieniem, uwieńczone potężną figurą św. Józefa, oglądane z nawy kościelnej sprawia dobre wrażenie.

Na szczególną uwagę zasługuje boczna kaplica, gdzie pierwotnie umieszczono obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Ołtarz tej kaplicy zaprojektował inż. Witold Popławski z Krakowa. Zasadniczy element ołtarza stanowi duży krzyż, którego centrum - na przecięciu ramion - zajmował obraz Matki Bożej. Ramiona krzyża zdobią odlewane w brązie płaskorzeźby wykonane w pasie pionowym przez Bronisława Chromego. Patrząc od góry płaskorzeźby przedstawiają sceny zwiastowania, a w dolnej partii ukazują Matkę Bożą współcierpiącą pod krzyżem. Płaskorzeźby poziomego ramienia krzyża są natomiast autorstwa Macieja i Wacława Dyrków, również z Krakowa. Prawe ramię krzyża przedstawia obecność i duchowe macierzyństwo Maryi w chwili zesłania Ducha Świętego, lewe ramię, ze sceną z Kany Galilejskiej, obrazuje troskę Maryi o doczesne potrzeby człowieka.

Od czerwca do września 1997 roku trwało malowanie wnętrza kościoła. Odnowiona została również ikona Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Tego zadania podjęła się znana i ceniona w środowisku artystycznym doc. Anna Maria Torwirt, córka prof. Leonarda Torwirta, autora słynnej i przepięknej kopii wędrującego po Polsce obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej.

W głębi lewej nawy kościoła znajduje się kaplica św. Teresy. Z okazji setnej rocznicy śmierci Świętej, u podstawy znajdującej się tam figury "małej Tereski" umieszczono Jej relikwie.

Nie sposób nie wspomnieć o podziemiach kościoła. Wielką ich atrakcję stanowi ruchoma szopka, która w okresie Bożego Narodzenia cieszy się ogromną popularnością najmłodszych mieszkańców Torunia. Od października 1997 r. do kwietnia 1998 r. trwały także w podziemiach kościoła prace remontowo-adaptacyjne. Znajduje się tam teraz Aula św. Klemensa, muzeum misyjne, zaplecze sanitarne dla pielgrzymów, sala Duszpasterstwa Akademickiego oraz szereg pomieszczeń o różnym przeznaczeniu.

W listopadzie 2012 roku ks. bp Andrzej Suski uroczyście wprowadził do kościoła relikwie krwi bł. Jana Pawła II przekazane dla kościoła św. Józefa w Toruniu przez J. E. ks. kard. Stanisława Dziwisza. Relikwie zostały umieszczone w specjalnie przygotowanym w tym celu miejscu wykonanym według projektu i pod nadzorem p. prof. Zofii Dąbrowskiej.

W lutym 2013 roku został usprawniony mechanizm zasłaniania i odsłaniania obrazu Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Obraz jest odsłanianiy rano, a zasłaniany wieczorem po ostatniej Mszy św. Obrzędowi temu towarzyszą dźwięki intrady skomponowanej przez redemptorystę o. Wojciecha Skroboszewskiego.

 

b. Patron parafii – św. Józef Oblubieniec

Choć w toruńskim kościle redemptorystów na pierwszy plan wysuwa się kult Matki Bożej w słynącym łaskami obrazie, to jednak patronem parafii św. Józef. Byl on zresztą wybrany na opiekuna tej placówki już na samym początku osiedlania się redemptorystów w Toruniu, kiedy pierwotnie zamieszkali na podtoruńskich Stawkach.

Także i dziś jest on tu czczony jako oblubieniec Maryi i ziemski ojciec Jezusa. I choć o samym św. Józefie wiemy niewiele, bo też rzadko wspominają o nim Ewangelie, istnieje zgodność co do jego roli tak w życiu Świętej Rodziny, jak i obecnie - w życiu Kościoła. Jego osobą zajmowali się teologowie i Doktorzy Kościoła, liczne słowa poświęcił mu także Ojciec Święty Jan Paweł II, nazywając św. Józefa wzorem mężczyzny na nasze czasy i wzorem cierpliwej, ufnej i bezgranicznej wiary, mówiąc, iż: „Jesteśmy wezwani do naśladowania św. Józefa także w pełnym pokory posłuszeństwie - cnocie, która wyraża się u niego w milczeniu i pracy w ukryciu. Jakże cenna jest "szkoła nazaretańska" dla współczesnego człowieka, kuszonego przez kulturę, która najczęściej gloryfikuje pozór i sukces, niezależność i fałszywe pojęcie wolności indywidualnej! Jakże potrzebne jest natomiast przywrócenie właściwej wartości prostocie i posłuszeństwu, szacunkowi i poszukiwaniu z miłością woli Bożej!”

Św. Józef, nazywany mężem sprawiedliwym, był istotnie człowiekiem o nadzwyczajnej cnocie i prawości. Jako cieśla, pozostaje symbolem pracy cichej i mało efektownej, lecz uszlachetniającej i niezbędnej do egzystencji - na jego bowiem barkach spoczywał obowiązek utrzymania rodziny. Zaś zaufanie, z jakim przyjął słowa anioła o brzemienności Maryi i poczęciu z Ducha Świętego, są przykładem bezwarunkowej wiary i ufności, której dziś tak brakuje współczesnemu człowiekowi.

W ikonografii św. Józef przedstawiany jest z Dzieciątkiem Jezus, a jego atrybutami są narzędzia cieśli, kij wędrowny, bukłak na wodę lub lilia. Do szczególnych czcicieli św. Józefa należeli św. Teresa z Avila oraz św. Jan Bosko.

Św. Józef jest patronem Kościoła powszechnego, licznych zgromadzeń zakonnych, sprawiedliwości, małżeństw, dzieci, dziewic, robotników, cieśli, stolarzy, kołodziejów, umierających i dobrej śmierci, inżynierów, wychowawców, bezdomnych. Jest wzywany w przypadku chorób oczu, w sytuacjach beznadziejnych, przy braku dachu nad głową. Papież Franciszek u początku swego pontyfikatu w 2013 roku postanowił, że imię św. Józefa na stałe będzie wspominane w modlitwie eucharystycznej podczas każdej Mszy św.

W szerzeniu kultu św. Józefa dużą rolę należy przyznać posługującym na terenie parafii Siostrom Józefitkom i powstałej z ich inicjatywy Modlitewnej Grupie św. Józefa.

Uroczystość św. Józefa Oblubieńca, a zarazem odpust przypada 19 marca.

 

c. Parafia

Kiedy pod koniec lat 20-tych XX wieku redemptoryści osiedlali się na Bielanach, znajdowały się one na przedmieściach Torunia. Z czasem jednak w okolicach klasztoru zaczęli osiedlać się ludzie. Rosnące potrzeby duszpasterskie doprowadziły do erygowania parafii. Stało się to dekretem Kurii Chełmińskiej z dnia 3 grudnia 1950 roku, a jako patrona wybrano św. Józefa Oblubieńca NMP. Parafię ustanowił Pasterze Diecezji Chełmińskiej ks. bp Józef Kowalski.

Dzieje parafii wpisują się w dzieje klasztoru oraz historię budowy kościoła i powstania sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Na przestrzeni lat istnienia parafii trwała systematyczna posługa katechetyczna, homiletyczna i skramentalna. Przy parafii zaistniało wiele wspólnot i grup o charakterze parafialnym. Znalazło tu swoje miejsce wiele ruchów kościelnych.

Z okazji Roku Jubileuszowego 2000 kościół św. Józefa został ustanowiony kościołem stacyjnym. Dnia 29 listopada 2000 roku parafia uroczyście obchodziła 50 rocznicę swojego istnienia.

W latach 90-tych XX wieku zainaugurowano nieustanną adorację Najświętszego Sakramentu. W tym samym czasie w pomieszczeniach parafialnych swoją siedzibę znalazła diecezjalna Szkoła Nowej Ewangelizacji.

 

d. Poprzedni proboszczowie

o. Kazimierz Hołda 1950-1953

o. Jan Wojnowski 1953-1955

o. Stefan Ryznar 1955-1959

o. Stanisław Zdunek 1959-1972

o. Ryszard Marcinek 1972-1984

o. Waldemar Gawłowski 1984-1987

o. Leszek Gajda 1987-1990

o. Józef Gęza 1990-1996

o. Eugeniusz Leśniak 1996-2002

o. Bogdan Bańdur 2002-2005

o. Andrzej Makowski 2005-2011